برای انجام چه آزمایشاتی نیاز به ناشتا بودن فرد وجود دارد؟
از آنجایی خوردن غذا می تواند منجر به تغییر در نتایج آزمایش و در نتیجه تشخیص نادرست گردد، لذا برای انجام برخی آزمایشات نیازمند ناشتا بودن در موقع انجام آن هستیم. ناشتایی به معنای پرهیز از خوردن مواد غذایی و مواد حاوی انرژی در مدت زمان مشخص است به طور معمول این مدت 8-12 ساعت است که البته ممکن است برخی آزمایش ها نیاز به ناشتایی بیشتر یا کمتر از این ساعت باشند. آگاهی داشتن از این آزمایشات در تشخیص درست و انجام بهتر اقدام پیشگیرانه یا درمانی در بیماریهای مختلف می تواند بسیار مهم و کمک کننده باشد. در ادامه بصورت اجمالی به برخی از این موارد اشاره خواهد شد.
به هنگام ناشتا بودن برای آزمایش موارد زیر باید رعایت شوند:
- باید از خوردن هر نوع غذا یا ماده خوراکی خودداری شود.
- از نوشیدن آب میوه، چای، قهوه، شیر و … در طی مدت ناشتایی پرهیز شود، اما نوشیدن آب اشكالی ندارد. (مگر آن كه محدودیت در مصرف آب توسط پزشك تذكر داده شده باشد.)
- ناشتایی بیش از مدت زمان توصیه شده، باعث نتایج نادرست خواهد شد بنابراین برای جلوگیری از تاثیر گرسنگی زیاد، نباید بیش از 16 ساعت ناشتا بود.
- دارو های تجویزی مطابق معمول استفاده شود. مگر اینکه پزشک توصیه به قطع داروها کرده باشد.
- در مدت زمان ناشتایی از استعمال دخانیات، جویدن آدامس، تمرین بدنی و ورزش پرهیز نمایید. این موارد ممكن است منجر به تحریك سیستم گوارش و تغییر در نتایج آزمایش ها شود.
- به عنوان نمونه آزمایش قند خون حداقل 8 ساعت و چربی خون مثل تری گلیسرید حداقل 12 ساعت ناشتایی لازم دارد.
- بعد از انجام نمونه گیری فرد می تواند رژیم غذایی عادی و فعالیت روزانه را شروع نماید
چه زمانی می توان ناشتایی را پایان داد؟
فرد آزمایش دهنده می تواند بلافاصله پس از آزمایش خون بخورد و بیاشامد و فعالیت عادی روزانه را شروع نماید. بعد از ناشتایی احتمالاً شخص گرسنه خواهد بود، بنابراین بهتر است یک میان وعده آماده شود تا بعد از آزمایش بلافاصله خورده شود.
آزمایش هایی که نیاز به ناشتایی دارند:
آزمایشاتی که احتیاج به 8 الی 10 ساعت ناشتا بودن نیاز دارد:
- FBS یا قند خون ناشتا، قند خون 2 ساعته یا 2hpp
- اسید اوریک خون، اسیدآمینه های خون و ادرار
- اسید فولیک، اسید صفراوی تام، سرولوپلاسمین
- گاما گلوتامیل ترانسفراز یا GGT، آزمایش تحمل لاکتوز، آمیلاز سرم، لیپاز
- C-Peptide و انسولین، PTH، آدیپونکتین، هورمون رشد، پروتئین کمپلمان Cq1
آزمایش هایی که احتیاج به 10 الی 12 ساعت ناشتا بودن نیاز دارند:
- گلوکاگون، کلسیتونین، الاستاز، هموسیستئین، HDL کلسترول، LDL کلسترول، فسفر
- کلسیستوکینین (CCK)، پلی پپتید پانکراس (نمونه سرم)، سکرتین
آزمایش هایی که احتیاج به 12 الی 14 ساعت ناشتا بودن نیاز دارند:
- TIBC ، آهن، UIBC ، آزمایش تحمل قند گلوکز یا GTT
- کلسترول، تری گلیسرید، لپتین، گاسترین، لیپید تام، لیپوپروتئین A، آپولیپوپروتئین ها
- ویتامین E، لیپوپروتئین الکتروفورزیس، اسیدهای چرب زنجیره بسیار بلند یا VLCFA
- 5 هیدروکسی ایندول استیک اسید، ظرفیت اتصال ویتامین ب 12 یا Vitamin B12 Binding Capacity
- ویتامین ب 12، فسفولیپید سرم یا پلاسما، پروانسولین، گاسترین سرم، ویتامین B6، ویتامین K، ویتامین A
- IGFBP1، کوآنزیم Q10، ویتامین B1، ویتامین C یا آسکوربیک اسید
آزمایش هایی که ناشتا بودن برای انجام آنها ضروری نیست:
- شمارش سلول هاي خون (CBC)، U/A آنالیز ادرار، U/C کشت ادرار،
- تست BUN و Cr، هموگلوبين A1c، تست های انعقادي PT/PTT/INR
- ESR و CRP، تست هاي كبدی (AST/ALT)، آزمايش پرولاكتين
- تست پادتن هلیکوباکتر پیلوری کلسیم، آلکالین فسفاتاز یا ALP
- آلدولاز، اسید فسفاتاز پروستاتیک و تام یا ACP، فنیل آلانین 4 ساعت پس از مصرف غذا
- کلراید، کرایوگلوبولین، کورتیزول، هاپتوگلوبین، پری آلبومین، ترانسفرین، کاروتن سرم
- IGFBP2، آزمایش های مربوط به آرتریت روماتوئید، اینهیبین A، پیپکولیک اسید
- اسید لاکتیک پلاسما، اسید پیروویک، آزمایش Beta CTX-1 یا Cross Laps
- وسکوزیته سرم، الکتروفورز پروتئین سرم، آزمایش P1NP
- آنتی ژن مهارکننده استراز C1، مهارکننده استراز C1، ایمونوگلوبولین D
- بررسی عملکرد کمپلمان C5 سرم، آنتی ژن کمپلمان C5 سرم، 1و25 دی هیدروکسی ویتامین D
